Δεν θα βρεις έλληνα να διαφωνεί ότι η παιδεία μας πάσχει και ότι αν αυτό δεν είναι η βάση της κακοδαιμονίας μας είναι τουλάχιστον ένας από τους βασικούς πυλώνες της.
Όλοι συμφωνούν στην ανεπάρκεια της παιδείας αλλά ο καθένας έχει διαφορετική άποψη για το τι φταίει και το τι πρέπει να γίνει. Το κοινό σημείο αυτών των απόψεων είναι ότι περιστρέφονται γύρω από το σύστημα των εισαγωγικών εξετάσεων, την διδακτέα ύλη, τον προνομιακό προσανατολισμό προς κάποιες ειδικότητες, τα βιβλία, τις ώρες διδασκαλίας. Έτσι έχουμε συνεχείς αλλαγές σε αυτούς τους τομείς, προσθαφαιρέσεις, υπαναχωρήσεις, καλά τα αρχαία, περιττά τα αρχαία, ναι στα θρησκευτικά, όχι στα θρησκευτικά, δέσμες, υποδέσμες, ανθυποδέσμες και πάει λέγοντας. Είναι όμως αυτό το θέμα μας;
Το σχολειό και όταν λέμε σχολειό, από το νηπιαγωγείο, πρέπει να διαμορφώνει ανθρώπους υπεύθυνους, συνειδητούς πολίτες. Ως εκ τούτου, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να τους μάθει να σκέπτονται, να αναλύουν και να συνθέτουν. Βάση σε αυτή την κατεύθυνση είναι η ποιότητα και η προπαρασκευή των δασκάλων. Δάσκαλοι που έχουν βγει από μια κοινωνία η οποία δεν έχει καν σύστημα σκέψης και που έχουν περάσει από σχολειά με έμφαση στην απομνημόνευση είναι λογικό να αναπαράγουν αυτή την ανεπάρκεια. Συνεπώς πρωταρχική έμφαση πρέπει να δοθεί στη σύγχρονη οργάνωση ενός παιδαγωγικού ινστιτούτου που θα εκπαιδεύει και θα μετεκπαιδεύει όλους τους διδάσκοντες.
Τα παιδιά από τα πρώτα τους σχολικά βήματα πρέπει να μάθουν να ψάχνουν και να βρίσκουν. Το μικρό παιδί έχει πλήθος ερωτημάτων τα οποία τα απευθύνει αρχικά στους γονείς. Οι γονείς απαντούν ή δεν απαντούν, σωστά ή λάθος και το πράγμα τελειώνει εκεί. Το παιδί γαντζώνεται από την αυθεντία του γονέως και στη συνέχεια από την αυθεντία του δασκάλου. Κάθε απάντηση όμως που κλείνει μια συζήτηση ή ένα θέμα και δεν εγείρει νέα ερωτήματα μετριάζει και την διάθεση του μαθητή να ερωτά μέχρι να εξαντληθεί τελείως αυτή η δυναμική. Ο άνθρωπος όμως για να προοδεύει και να ωριμάζει νοητικά πρέπει να θέτει συνεχώς ερωτήματα και να ψάχνει τις απαντήσεις.
Τι πρέπει να κάνει ο δάσκαλος; Πρέπει να μάθει στο παιδί να ψάχνει την απάντηση. Εκεί που δεν υπάρχει μια και μοναδική απάντηση που είναι και το πιο συχνό, ο μαθητής πρέπει να συγκρίνει τις απαντήσεις. Οι απαντήσεις είναι αποθησαυρισμένες σε βιβλία και γενικότερα σε δημοσιεύσεις. Από τις μικρές τάξεις ο μαθητής θα μαθαίνει τι σημαίνει βιβλιογραφία, πώς ψάχνουμε τα βιβλία σε βιβλιοθήκες, πώς αναζητούμε πληροφορίες στο internet. Θα πρέπει να αξιολογεί την σοβαρότητα των πληροφοριών βάσει της σοβαρότητας της πηγής. Και στο τέλος, που είναι και το βασικότερο, να εκφράζει τη γνώμη του. Αυτή η διαδικασία μπορεί να διδάσκεται, σε στοιχειώδη μορφή, από την πρώτη δημοτικού.
Η λύση ενός προβλήματος, όχι απαραίτητα μαθηματικού, είναι πιο σύνθετη διαδικασία και πρέπει να διδάσκεται σε μεγαλύτερες τάξεις. Θα πρέπει να εξετάζονται οι συνιστώσες του προβλήματος και στη συνέχεια η αλληλεπίδρασή τους και ο συσχετισμός τους. Την ανάλυση ακολουθεί η σύνθεση.
Πλέον ο μαθητής ξέρει πώς να πραγματεύεται κάθε θέμα, κάθε ζήτημα που τον απασχολεί. Η συστηματική σκέψη του γίνεται συνήθεια και αυτή η ευκολία του επιτρέπει και τον προτρέπει να θέτει στον εαυτό του καινούργια ερωτήματα. Γίνεται ένας σκεπτόμενος άνθρωπος, στο μέτρο των δυνατοτήτων του. Ξεφεύγει πάντως από τη νοοτροπία του καφενείου με τις εύκολες και αποσπασματικές απαντήσεις.
Όλοι συμφωνούν στην ανεπάρκεια της παιδείας αλλά ο καθένας έχει διαφορετική άποψη για το τι φταίει και το τι πρέπει να γίνει. Το κοινό σημείο αυτών των απόψεων είναι ότι περιστρέφονται γύρω από το σύστημα των εισαγωγικών εξετάσεων, την διδακτέα ύλη, τον προνομιακό προσανατολισμό προς κάποιες ειδικότητες, τα βιβλία, τις ώρες διδασκαλίας. Έτσι έχουμε συνεχείς αλλαγές σε αυτούς τους τομείς, προσθαφαιρέσεις, υπαναχωρήσεις, καλά τα αρχαία, περιττά τα αρχαία, ναι στα θρησκευτικά, όχι στα θρησκευτικά, δέσμες, υποδέσμες, ανθυποδέσμες και πάει λέγοντας. Είναι όμως αυτό το θέμα μας;
Το σχολειό και όταν λέμε σχολειό, από το νηπιαγωγείο, πρέπει να διαμορφώνει ανθρώπους υπεύθυνους, συνειδητούς πολίτες. Ως εκ τούτου, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να τους μάθει να σκέπτονται, να αναλύουν και να συνθέτουν. Βάση σε αυτή την κατεύθυνση είναι η ποιότητα και η προπαρασκευή των δασκάλων. Δάσκαλοι που έχουν βγει από μια κοινωνία η οποία δεν έχει καν σύστημα σκέψης και που έχουν περάσει από σχολειά με έμφαση στην απομνημόνευση είναι λογικό να αναπαράγουν αυτή την ανεπάρκεια. Συνεπώς πρωταρχική έμφαση πρέπει να δοθεί στη σύγχρονη οργάνωση ενός παιδαγωγικού ινστιτούτου που θα εκπαιδεύει και θα μετεκπαιδεύει όλους τους διδάσκοντες.
Τα παιδιά από τα πρώτα τους σχολικά βήματα πρέπει να μάθουν να ψάχνουν και να βρίσκουν. Το μικρό παιδί έχει πλήθος ερωτημάτων τα οποία τα απευθύνει αρχικά στους γονείς. Οι γονείς απαντούν ή δεν απαντούν, σωστά ή λάθος και το πράγμα τελειώνει εκεί. Το παιδί γαντζώνεται από την αυθεντία του γονέως και στη συνέχεια από την αυθεντία του δασκάλου. Κάθε απάντηση όμως που κλείνει μια συζήτηση ή ένα θέμα και δεν εγείρει νέα ερωτήματα μετριάζει και την διάθεση του μαθητή να ερωτά μέχρι να εξαντληθεί τελείως αυτή η δυναμική. Ο άνθρωπος όμως για να προοδεύει και να ωριμάζει νοητικά πρέπει να θέτει συνεχώς ερωτήματα και να ψάχνει τις απαντήσεις.
Τι πρέπει να κάνει ο δάσκαλος; Πρέπει να μάθει στο παιδί να ψάχνει την απάντηση. Εκεί που δεν υπάρχει μια και μοναδική απάντηση που είναι και το πιο συχνό, ο μαθητής πρέπει να συγκρίνει τις απαντήσεις. Οι απαντήσεις είναι αποθησαυρισμένες σε βιβλία και γενικότερα σε δημοσιεύσεις. Από τις μικρές τάξεις ο μαθητής θα μαθαίνει τι σημαίνει βιβλιογραφία, πώς ψάχνουμε τα βιβλία σε βιβλιοθήκες, πώς αναζητούμε πληροφορίες στο internet. Θα πρέπει να αξιολογεί την σοβαρότητα των πληροφοριών βάσει της σοβαρότητας της πηγής. Και στο τέλος, που είναι και το βασικότερο, να εκφράζει τη γνώμη του. Αυτή η διαδικασία μπορεί να διδάσκεται, σε στοιχειώδη μορφή, από την πρώτη δημοτικού.
Η λύση ενός προβλήματος, όχι απαραίτητα μαθηματικού, είναι πιο σύνθετη διαδικασία και πρέπει να διδάσκεται σε μεγαλύτερες τάξεις. Θα πρέπει να εξετάζονται οι συνιστώσες του προβλήματος και στη συνέχεια η αλληλεπίδρασή τους και ο συσχετισμός τους. Την ανάλυση ακολουθεί η σύνθεση.
Πλέον ο μαθητής ξέρει πώς να πραγματεύεται κάθε θέμα, κάθε ζήτημα που τον απασχολεί. Η συστηματική σκέψη του γίνεται συνήθεια και αυτή η ευκολία του επιτρέπει και τον προτρέπει να θέτει στον εαυτό του καινούργια ερωτήματα. Γίνεται ένας σκεπτόμενος άνθρωπος, στο μέτρο των δυνατοτήτων του. Ξεφεύγει πάντως από τη νοοτροπία του καφενείου με τις εύκολες και αποσπασματικές απαντήσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου