ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΣΕ ΣΥΝΑΔΕΛΦΟΥΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΥΣ
Ξεκινάω από
τα αυτονόητα και βασικά για να περάσω σταδιακά στα ειδικά θέματα:
Η πρόληψη και
διαχείριση των καταστροφών είναι υποχρέωση και ευθύνη της Πολιτικής Προστασίας
της Χώρας η οποία θα πρέπει να διαθέτει πληροφορίες οργανωμένες κατά τρόπο που
να διευκολύνεται να πάρει αποφάσεις που θα αφορούν τόσο στην πρόληψη όσο και
στην άμεση αντίδραση κατά την εξέλιξη μιας καταστροφής. Η πανδημία που
βρίσκεται σε εξέλιξη είναι ένα κλασικό παράδειγμα του πώς κινητοποιούνται και
συνεργάζονται πολιτεία, επιστημονικοί φορείς, εργαζόμενοι σε ειδικούς κλάδους
και πολίτες για να αντιμετωπίσουν μια καταστροφή.
Το μοναδικό
Γεωλογικό Ινστιτούτο της χώρας – γιατί ανεξάρτητα από επωνυμία αυτός ήταν διαχρονικά
ο κύριος χαρακτήρας της υπηρεσίας μας – πρέπει να έχει συμβολή στην οργάνωση
της πληροφορίας και την παρακολούθηση φαινομένων που εξαρτώνται – εκτός των
άλλων - από γεωλογικούς και γεωμορφολογικούς παράγοντες.
Αν τα
φαινόμενα εξαρτώνται κυρίως από αυτούς τους παράγοντες, η ΕΑΓΜΕ πρέπει να έχει
τον πρώτο λόγο στην οργάνωση αυτής της πληροφορίας γιατί είναι ο μοναδικός
φορέας που μπορεί να δημιουργήσει υπηρεσιακή μονάδα – διεύθυνση – που να
απασχολείται αποκλειστικά με αυτό το αντικείμενο. Τα Πανεπιστήμια δεν έχουν την
ίδια δυνατότητα γιατί δεν είναι αμιγώς ερευνητικοί φορείς, έχοντας σαν κύριο
καθήκον το εκπαιδευτικό. Η κοινωνία ενός Ινστιτούτου αποτελείται αποκλειστικά
από έμπειρους ερευνητές και βοηθητικό προσωπικό ενώ του Πανεπιστημίου
περιλαμβάνει το διδακτικό προσωπικό και φοιτητές , προπτυχιακούς και
μεταπτυχιακούς που έρχονται και παρέρχονται. Συνεπώς η συμβολή των
Πανεπιστημίων είναι πολύ σημαντική σε επιμέρους ερευνητικά προγράμματα αλλά
δύσκολα μπορεί να επεκταθεί σε μια μόνιμη και στενή παρακολούθηση αυτών των
φαινομένων και σε οργάνωση της πληροφορίας σε πανελλαδική κλίμακα. Βλέπουμε
βέβαια ότι εκείνοι που κυρίως εμφανίζονται στα μέσα σε περίπτωση τέτοιων
καταστροφών είναι μεμονωμένα άτομα – καθηγητές – που έρχονται κατόπιν εορτής να
σχολιάσουν. Ακόμη και στο θέμα των σεισμών όπου υπάρχει δυστυχώς πλούσια πείρα,
παρότι υπάρχει ο ΟΑΣΠ που θα έπρεπε να συντονίζει αποτελεσματικά δράσεις
προληπτικές και κατά την εξέλιξη των φαινομένων, μένει άφθονος χώρος για να
κάνει ο κάθε καθηγητής, ερευνητής κλπ το προσωπικό του σόου.
Στην
Πολιτική Προστασία, εφόσον εκείνη έχει την ευθύνη της διαχείρισης των κινδύνων,
θα πρέπει να αποφασίζονται οι μορφές οργάνωσης της πληροφορίας. Αυτό είναι
εφικτό μέσω της εκπροσώπησης όλων των εμπλεκόμενων φορέων στις δομές της
Πολιτικής Προστασίας.
Μορφές
οργάνωσης της πληροφορίας είναι οι χάρτες που συνδέονται με την πρόληψη και την
αντιμετώπιση των Hazards:
Αυτοί
οι χάρτες ενημερώνονται και επικαιροποιούνται συνεχώς και θα πρέπει να
καλύπτουν ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο. Δεν γνωρίζω τι υπάρχει αυτή την στιγμή
και ποιος έχει αναλάβει τι αλλά η λογική λέει ότι για κάθε hazard και τους χάρτες του θα πρέπει να τρέχει ένα διαρκές πρόγραμμα
για το οποίο θα έχουν ορισθεί οι συμμετέχοντες φορείς και ο συντονιστής φορέας.
Η ΕΑΓΜΕ θα πρέπει σίγουρα να είναι συντονιστής φορέας σε κατολισθήσεις και καθιζήσεις, ηφαιστειακή
δραστηριότητα, φυσική και ανθρωπογενή μόλυνση των υπόγειων νερών, πλημμύρες.
Εμπλεκόμενος φορέας θα μπορεί να είναι σε πολλές άλλες περιπτώσεις όπως στη
μόλυνση του εδάφους και των επιφανειακών νερών, ατμοσφαιρική ρύπανση, πυρκαγιές
κλπ.
Η
εξέλιξη των προγραμμάτων θα πρέπει να παρακολουθείται στενά και η στοχοθέτηση να
ανανεώνεται κάθε χρόνο ή κάθε δύο χρόνια, εξαρτώμενη από την ειδικότερη προσοχή
που θα πρέπει να δοθεί σε κάποια περιοχή, από τις δυνατότητες βελτίωσης της
μορφής οργάνωσης της πληροφορίας κ.α.
Η Διεύθυνση Καταστροφών θα πρέπει, στα πλαίσια της ΕΑΓΜΕ,
να έχει τον συντονισμό των έργων που αναφέρονται στα μεγάλα αυτά προγράμματα
αλλά σε καμία περίπτωση δε μπορεί να αρκεστεί στις δικές της δυνάμεις για να τα
υλοποιήσει. Χρειάζεται απαραίτητα η εμπλοκή και όλων των άλλων μονάδων και
ειδικοτήτων όπως είναι η χαρτογράφηση, η τεχνική γεωλογία, η υδρογεωλογία, η
πληροφορική, η γεωφυσική, η γεωχημεία, τα αναλυτικά εργαστήρια κλπ που μπορούν
να προσφέρουν με συγκεκριμένη μεθόδευση πληροφορίες σημαντικές για την απογραφή
(inventory) και τις
παραμέτρους που ορίζουν την επιδεκτικότητα (susceptibility).
Στο σχήμα που αναπτύξαμε παραπάνω χρειάζονται συντονιστές
για τα προγράμματα που θα τρέχουν, όπως γίνεται με όλα τα προγράμματα. Εκ των
πραγμάτων είναι αδύνατον δύο ή τρεις άνθρωποι να παίρνουν όλες τις ευθύνες
επάνω τους. Όλοι οι επιστήμονες που ανήκουν στην Διεύθυνση Καταστροφών θα πρέπει
να είναι δυνάμει συντονιστές τέτοιου προγράμματος. Όλοι θα κρίνονται αλλά και
όλοι θα πρέπει να δοκιμάζονται.
Αφήνω τελευταίο το θέμα του drone. Επιμένω πως δε νοείται το Γεωλογικό
Ινστιτούτο της Χώρας να μην έχει πολυδύναμο drone. Στα προγράμματα που συνοπτικά ανέφερα,
ένα drone ισχυρό, κατάλληλα εξοπλισμένο που εξασφαλίζει μεγάλο
χρόνο πτήσης και έχει τους κατάλληλους αισθητήρες μπορεί να κάνει θαύματα. Να
καλύψει μεγάλες περιοχές με LIDAR, να
μετρήσει την ατμοσφαιρική ρύπανση που προέρχεται από πυρκαγιές, βιομηχανικές
δραστηριότητες κλπ σαν συνάρτηση χωροχρονικών συντεταγμένων και άλλα πολλά. Αν
μας δοθεί η δυνατότητα, σε λίγους μήνες θα έχουμε drone και
μία ομάδα που θα καλύπτει επαρκέστατα λειτουργία, συντήρηση, συνεχή βελτίωση,
καινοτομία.
