Στο βιβλίο του "Καλλίπολις Ψυχή" ο Στέλιος Ράμφος αναλύει, ερμηνεύει και σχολιάζει την ΠΟΛΙΤΕΙΑ του Πλάτωνα. Πρόκειται για ένα ανυπέρβλητο, κατά την άποψή μου, μάθημα πολιτικής θεωρίας και σκέψης από την άποψη του ιδανικού το οποίον οφείλει να έχει κατά νου καθένας που νοιάζεται για την πρόοδο της Πολιτείας και όχι για το στενά ατομικά, επιμέρους συμφέροντα (βλέπε συντεχνίες κλπ.). Στον αντίποδα της Πολιτείας στέκεται ένα ασφαλώς μεγάλο βιβλίο, σε άλλη κλίμακα φυσικά από την Πολιτεία, ο ΗΓΕΜΩΝ του Μακιαβέλι που είναι πρακτικά το πιο σύγχρονο βιβλίο πολιτικής πρακτικής και δράσης από την άποψη ότι η λογική του Μακιαβέλι κυριαρχεί σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της εφαρμοσμένης πολιτικής.
Το πρώτο βιβλίο, δηλαδή η ΠΟΛΙΤΕΙΑ, λαμβάνει σαν προϋπόθεση ένα ιδανικό: Τον σωστά εκπαιδευμένο λαό που θέλει και γνωρίζει το συμφέρον της Πολιτείας και όχι της φατρίας του ή της φαμίλιας του. Το δεύτερο βιβλίο, ο ΗΓΕΜΩΝ, λαμβάνει ως δεδομένο τον ανεκπαίδευτο λαό και συμβουλεύει τον ηγεμόνα πώς θα πράξει το καλύτερο δυνατό με βάση αυτό το δεδομένο.
Ο Πλάτων θεωρεί ότι ο βασιλιάς - ηγεμών πρέπει να είναι φιλόσοφος δηλαδή να συλλαμβάνει τις καθεαυτές έννοιες και ειδικά την καθεαυτή έννοια του καλού αποσκοπώντας στην καθολικότητα και όχι στην μερικότητα. Ο ηγεμών του Πλάτωνα αδιαφορεί για τα υλικά αγαθά και δεν καίγεται για την αναγνώριση του λαού, αντίθετα αγωνίζεται και κοπιάζει για την πρόοδο της πολιτείας.
Ο Πλάτων δεν είναι αφελής. Γνωρίζει τις δυσκολίες του φιλοσόφου - ηγεμόνος να παραμείνει συνεπής στον στόχο του. Αντιγράφω από το βιβλίο του Ράμφου : "Επειδή ακριβώς ο δήμος δεν καταλαβαίνει τον στόχο του φιλοσόφου, θέλει να τον στρέψει στον δικό του προσανατολισμό και το επιχειρεί μόλις αντιληφθεί χαρισματικό νέο, οπότε τον κολακεύει στο έπακρο για να τον κάνει δικό του. Τότε αρχίζει το δράμα της σχέσεως του φιλοσόφου με το πλήθος και με τον εαυτό του, το δράμα του ήθους και της αλήθειας. Διότι το δίλημμα είναι κατά βάθος : Θα ζήσει με την αλήθεια (αυτοσυνείδητα) ή με τις ψευδαισθήσεις (ασυνείδητα); Ο δήμος τον διεκδικεί επειδή αντλεί ηθικό κύρος από το ανάστημα του ηγέτη και βρίσκει στις αδυναμίες του ικανό διεκπεραιωτή των επιθυμιών του. Καθεστώς χωρίς ηγετική μορφή είναι εν τέλει άκυρο. Ποιο είναι το αδύνατο σημείο; Είναι ο ναρκισσισμός του χαρισματικού νέου που καθρεφτίζεται στον θαυμασμό του λαού σαν ιδανική ύπαρξη και αν μάλιστα τύχει να είναι ευγενής, ωραίος και πλούσιος γεμίζει ψευδαισθήσεις για τον εαυτό του, νομίζει πως είναι κάτι μοναδικό και άξιο να κυβερνήσει τους πάντες. Ο Πλάτων, είναι προφανές, έχει κατά νου τον Αλκιβιάδη. Η υποταγή των πάντων συνιστά την ύψιστη επιβεβαίωση του Εγώ, επιβεβαίωση εδώ ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα καθώς έρχεται έξωθεν και μεταβάλλει τον παραδιδόμενο στο πλήθος χαρισματικό νέο σε εκφραστή της ομάδος, πρωταγωνιστή του κοινωνικού εγωισμού, που ταλανίζει ως λαϊκισμός τις παραδοσιακές κοινωνίες, όπως η Ελλάδα, με τρόπο οδυνηρό επί αιώνες".
Ξέρω ότι κάποιοι θα δουν σαν σύγχρονη εκδοχή του χαρισματικού νέου που παραδέρνει μεταξύ φιλοσοφίας και φιλοδοξίας τον Αλέξη Τσίπρα αλλά εμένα αυτός ο παραλληλισμός μου φαίνεται εντελώς λάθος. Ο Τσίπρας είναι επικοινωνιακά χαρισματικός, είναι φιλόδοξος αλλά δεν διαθέτει στο παραμικρό φιλόσοφη σκέψη, ουδόλως δηλαδή ενδιαφέρεται για το σωστό και το αληθές. Ένας τέτοιος παραλληλισμός είναι απόλυτα θεμιτός για τον Ανδρέα Παπανδρέου, έτσι όπως τον έζησα στο ΠΑΣΟΚ, διότι δεν τον θαύμαζα πριν τον γνωρίσω, όντας παραδοσιακός αριστερός και προκατειλημμένος κατά των "αστών πολιτικών".
Το γεγονός ότι σήμερα ο Αλέξης Τσίπρας σχεδόν μονοπωλεί το πολιτικό παιχνίδι χωρίς να έχει ούτε κατά διάνοια σαν στοιχείο της "χαρισματικότητάς" του έστω και μόνο το ενδιαφέρον για το σωστό και το αληθές, δείχνει μέχρι πού μπορεί να κατρακυλήσει ο ανεκπαίδευτος λαός, ο δήμος, σε συνθήκες όπου η σαθρή Πολιτεία του καταρρέει. Και ο Πλάτων, με το βλέμμα σταθερό προς το ιδανικό, μοιάζει τόσο θλιβερά μόνος.
Το πρώτο βιβλίο, δηλαδή η ΠΟΛΙΤΕΙΑ, λαμβάνει σαν προϋπόθεση ένα ιδανικό: Τον σωστά εκπαιδευμένο λαό που θέλει και γνωρίζει το συμφέρον της Πολιτείας και όχι της φατρίας του ή της φαμίλιας του. Το δεύτερο βιβλίο, ο ΗΓΕΜΩΝ, λαμβάνει ως δεδομένο τον ανεκπαίδευτο λαό και συμβουλεύει τον ηγεμόνα πώς θα πράξει το καλύτερο δυνατό με βάση αυτό το δεδομένο.
Ο Πλάτων θεωρεί ότι ο βασιλιάς - ηγεμών πρέπει να είναι φιλόσοφος δηλαδή να συλλαμβάνει τις καθεαυτές έννοιες και ειδικά την καθεαυτή έννοια του καλού αποσκοπώντας στην καθολικότητα και όχι στην μερικότητα. Ο ηγεμών του Πλάτωνα αδιαφορεί για τα υλικά αγαθά και δεν καίγεται για την αναγνώριση του λαού, αντίθετα αγωνίζεται και κοπιάζει για την πρόοδο της πολιτείας.
Ο Πλάτων δεν είναι αφελής. Γνωρίζει τις δυσκολίες του φιλοσόφου - ηγεμόνος να παραμείνει συνεπής στον στόχο του. Αντιγράφω από το βιβλίο του Ράμφου : "Επειδή ακριβώς ο δήμος δεν καταλαβαίνει τον στόχο του φιλοσόφου, θέλει να τον στρέψει στον δικό του προσανατολισμό και το επιχειρεί μόλις αντιληφθεί χαρισματικό νέο, οπότε τον κολακεύει στο έπακρο για να τον κάνει δικό του. Τότε αρχίζει το δράμα της σχέσεως του φιλοσόφου με το πλήθος και με τον εαυτό του, το δράμα του ήθους και της αλήθειας. Διότι το δίλημμα είναι κατά βάθος : Θα ζήσει με την αλήθεια (αυτοσυνείδητα) ή με τις ψευδαισθήσεις (ασυνείδητα); Ο δήμος τον διεκδικεί επειδή αντλεί ηθικό κύρος από το ανάστημα του ηγέτη και βρίσκει στις αδυναμίες του ικανό διεκπεραιωτή των επιθυμιών του. Καθεστώς χωρίς ηγετική μορφή είναι εν τέλει άκυρο. Ποιο είναι το αδύνατο σημείο; Είναι ο ναρκισσισμός του χαρισματικού νέου που καθρεφτίζεται στον θαυμασμό του λαού σαν ιδανική ύπαρξη και αν μάλιστα τύχει να είναι ευγενής, ωραίος και πλούσιος γεμίζει ψευδαισθήσεις για τον εαυτό του, νομίζει πως είναι κάτι μοναδικό και άξιο να κυβερνήσει τους πάντες. Ο Πλάτων, είναι προφανές, έχει κατά νου τον Αλκιβιάδη. Η υποταγή των πάντων συνιστά την ύψιστη επιβεβαίωση του Εγώ, επιβεβαίωση εδώ ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα καθώς έρχεται έξωθεν και μεταβάλλει τον παραδιδόμενο στο πλήθος χαρισματικό νέο σε εκφραστή της ομάδος, πρωταγωνιστή του κοινωνικού εγωισμού, που ταλανίζει ως λαϊκισμός τις παραδοσιακές κοινωνίες, όπως η Ελλάδα, με τρόπο οδυνηρό επί αιώνες".
Ξέρω ότι κάποιοι θα δουν σαν σύγχρονη εκδοχή του χαρισματικού νέου που παραδέρνει μεταξύ φιλοσοφίας και φιλοδοξίας τον Αλέξη Τσίπρα αλλά εμένα αυτός ο παραλληλισμός μου φαίνεται εντελώς λάθος. Ο Τσίπρας είναι επικοινωνιακά χαρισματικός, είναι φιλόδοξος αλλά δεν διαθέτει στο παραμικρό φιλόσοφη σκέψη, ουδόλως δηλαδή ενδιαφέρεται για το σωστό και το αληθές. Ένας τέτοιος παραλληλισμός είναι απόλυτα θεμιτός για τον Ανδρέα Παπανδρέου, έτσι όπως τον έζησα στο ΠΑΣΟΚ, διότι δεν τον θαύμαζα πριν τον γνωρίσω, όντας παραδοσιακός αριστερός και προκατειλημμένος κατά των "αστών πολιτικών".
Το γεγονός ότι σήμερα ο Αλέξης Τσίπρας σχεδόν μονοπωλεί το πολιτικό παιχνίδι χωρίς να έχει ούτε κατά διάνοια σαν στοιχείο της "χαρισματικότητάς" του έστω και μόνο το ενδιαφέρον για το σωστό και το αληθές, δείχνει μέχρι πού μπορεί να κατρακυλήσει ο ανεκπαίδευτος λαός, ο δήμος, σε συνθήκες όπου η σαθρή Πολιτεία του καταρρέει. Και ο Πλάτων, με το βλέμμα σταθερό προς το ιδανικό, μοιάζει τόσο θλιβερά μόνος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου