Παρασκευή 15 Ιανουαρίου 2016

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΒΙΩΜΑΤΟΣ



Λένε ότι το μόνο πράγμα που δεν αλλάζεις είναι η ομάδα που υποστηρίζεις, πράγμα που ισχύει σε πολύ υψηλό ποσοστό. Συνήθως αυτό λέγεται για να τονιστεί η σπουδαιότητα που έχει για την ζωή του κάθε οπαδού η συλλογική του συμπάθεια σε αντίθεση με άλλες επιλογές του όπως συντρόφου, φίλου, πολιτικής άποψης ή στράτευσης, φιλοσοφίας και σε μικρότερο βαθμό αισθητικής άποψης.

Είναι πράγματι υπερβολικό να θεωρούμε την σταθερή υποστήριξη αθλητικού συλλόγου ως απόδειξη σπουδαιότητας τη στιγμή που στη ζωή μας υπάρχουν πράγματα σαφώς κεφαλαιώδη. Αξίζει νομίζω να δούμε τους πραγματικούς λόγους της εμμονής στη συλλογική προτίμηση σε συνδυασμό με την κριτική που γίνεται σε περίπτωση αλλαγής πολιτικού προσανατολισμού.

Η σταθερότητα στην οπαδική αθλητική προτίμηση οφείλεται στα ισχυρά βιώματα και στην συνακόλουθη μυθολογία. Εξαιρετικοί θρίαμβοι, οδυνηρές ήττες, μυθικές φάσεις, αθλητικές φυσιογνωμίες, οπαδικές συρράξεις παραμένουν ενεργά γεγονότα στη συνείδηση αλλά και στο ασυνείδητο του οπαδού και γίνονται αντικείμενα επανειλημμένων ανακλήσεων από τη μνήμη, αναφορών και συζητήσεων αλλά ακόμη και πρώτη ύλη της ονειρικής διαδικασίας. Όλη αυτή η ενέργεια δημιουργεί ισχυρότατο δεσμό ανάμεσα στον οπαδό και την ομάδα του, το κυριότερο όμως είναι ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος να διαρραγεί αυτός ο δεσμός. Για τον οπαδό σημασία έχουν τα βιώματα και η μυθολογία και όχι το ισοζύγιο επιτυχιών – αποτυχιών της ομάδας.

Η βαρύτητα των βιωμάτων και της μυθολογίας έχει ιδιαίτερη σημασία και στην πολιτική προτίμηση. Αυτά μεταδίδονται και μέσα από την οικογενειακή παράδοση, κριτήριο σημαντικότατο των αρχών ασφαλείας στην δίωξη του «πολιτικού εγκλήματος». Όμως, ενώ στην περίπτωση της αθλητικής προτίμησης τα βιώματα και η μυθολογία έχουν χαρακτήρα παρηγορητικό χωρίς να εμποδίζουν την σκέψη, η οποία στην προκειμένη περίπτωση δεν απαιτείται, στην πολιτική προτίμηση αποτελούν βαρίδια και δημιουργούν σοβαρές αγκυλώσεις που είναι δύσκολο να ξεπεραστούν.

Η πολιτική προτίμηση ή και στράτευση δε μπορεί και δεν πρέπει να είναι κλειδωμένη. Ακόμη και στα θέματα αρχής, όπως είναι η περί δικαίου ή η περί αγαθού άποψη μπορεί να υπάρξουν διαφοροποιήσεις που οφείλονται σε αλλαγές συνθηκών και δημιουργία νέων κοινωνικών και πολιτικών τόπων.

Χωρίς παραδείγματα τίποτα δε γίνεται κατανοητό. Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με μια συνθήκη δικαίου. Στη πρώτη βιομηχανική περίοδο, η εργατική τάξη ήταν αντικείμενο άγριας εκμετάλλευσης από τους κεφαλαιοκράτες – ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής και έκανε μεγάλο αγώνα να βελτιώσει την θέση της. Σε αυτόν τον αγώνα η νεοεμφανιζόμενη και ανερχόμενη τάξη είχε το δίκιο με το μέρος της διεκδικώντας καλύτερες απολαβές και συνθήκες εργασίας. Κάθε άνθρωπος που μπορούσε από αίσθημα δικαίου να υπερβεί το ταξικό συμφέρον, ακόμη και να μην ανήκε στην εργατική τάξη, θα έπρεπε να αναγνωρίσει το δίκαιο του αγώνα της.

Αυτό και έγινε. Η αριστερά δεν περιελάμβανε μόνο εργάτες αλλά και αστούς διανοούμενους οι οποίοι μάλιστα ανέλαβαν την θεωρητική υποστήριξη αυτού του αγώνα. Είναι γνωστό βέβαια ότι αυτό το δίκαιο ο μαρξισμός το αιτιολόγησε ως αναγκαιότητα και όχι ως ηθικό πρόταγμα και μέσα στο πλαίσιο μιας διαλεκτικής ανάλυσης μίλησε για την βασική αντίθεση κεφαλαίου - εργασίας και για την αντίφαση μεταξύ των παραγωγικών δυνάμεων και των παραγωγικών σχέσεων που κατά την θεωρία αυτή θα φέρει ανατρεπτικά την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής.

Είναι γεγονός ότι η μεγάλη μάζα των αριστερών πρώτα πείστηκε για το δίκαιο του εργατικού αγώνα και μετά για την ορθότητα της θεωρίας που χρησιμοποιήθηκε a posteriori σαν επιχείρημα. Μετά το τέλος του πρώτου παγκόσμιου πόλεμου και την επανάσταση στη Ρωσία η μαρξιστική θεωρία και πολιτική απέκτησε μεγάλη αίγλη και δυναμική που ενισχύθηκε με την οικονομική κρίση στα τέλη της δεκαετίας του ’20, κρίση που είχε προβλεφθεί από την θεωρία.

Η σταδιακή ανάπτυξη επαναστατικών κινημάτων σε παγκόσμια κλίμακα ενάντια στην αποικιοκρατία ενδυνάμωσε ακόμη περισσότερο το μαρξιστικό κίνημα που στάθηκε κατά κανόνα αρωγός σε αυτές τις εξεγέρσεις και ενίσχυσε εντυπωσιακά την απήχησή του και την αίγλη του, απέκτησε δε τεράστιο ηθικό πλεονέκτημα που επισκίαζε τις φρικαλεότητες που διεπράττοντο στο εσωτερικό της κομμουνιστικής ΕΣΣΔ.

Η συνέχεια είναι γνωστή. Την ακμή, με την επικράτηση του κομμουνισμού σε μια μεγάλη σειρά από χώρες είτε με επανάσταση είτε με άνωθεν επιβολή μετά τον δεύτερο παγκόσμιο, ακολούθησε η στασιμότητα και μετά η κατάρρευση. Η εργατική τάξη ουδέποτε υπήρξε, αυτή η ίδια, το κύριο υποκείμενο της παραγωγής από την άποψη της λήψης των αποφάσεων και του σχεδιασμού και ένας βασικός λόγος είναι ότι η περαιτέρω ανάπτυξη των μέσων παραγωγής έφερε περισσότερο στο προσκήνιο τους ειδικούς, τους ερευνητές και τα εργαστήρια. Εντωμεταξύ όλες οι απόπειρες σοσιαλιστικής οικοδόμησης κατέληξαν σε μια φοβερή γραφειοκρατία, δυσκίνητη, αναποτελεσματική, απρόσιτη στους πραγματικούς παραγωγούς και με ισχυρά δικά της συμφέροντα.

Η ανάπτυξη και η  βελτίωση των συνθηκών ζωής και των δικαιωμάτων των εργαζομένων σημειώθηκαν στις καπιταλιστικές χώρες και τρανή απόδειξη είναι ότι το βέλος της μετανάστευσης δείχνει προς αυτές ακριβώς τις χώρες. Με ένα συνδυασμό ευκαιριών για τους δυναμικούς εργαζόμενους και επιδομάτων για τις ευπαθείς ομάδες, οι αναπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες έγιναν ελκυστικές για τους πολλούς. Σήμερα, η αντίθεση σε αυτόν τον πολιτισμό εκδηλώνεται από κλειστές κουλτούρες, ανθρώπους που αισθάνονται αποκλεισμένοι ενώ μάλλον αυτοαπομονώνονται προτάσσοντας το βίωμα και την μυθολογία τους, την θρησκευτική τους κλειστή συνείδηση που δεν αποδέχεται τον Άλλο. Από αυτή την άποψη οι ζηλωτές αυτοί έχουν πολλά κοινά με τους χούλιγκαν των γηπέδων.

Ο αριστερός της δεκαετίας του ’60 και του ’70 στη Δύση, άντε και του ’80 για την καθυστερημένη στις τάσεις αυτές Ελλάδα, δεν έχει κανένα λόγο να υποστηρίζει τα παρωχημένα μαρξιστικά σχήματα που αποσυντέθηκαν μπροστά στα μάτια του. Ακόμη και το επαναστατημένο κομμάτι της νέας γενιάς ψάχνει άλλους δρόμους, πιο ουτοπικούς, αναρχοαυτόνομους που ιστορικά είναι ακόμη αρχαιότεροι του επαναστατικού μαρξισμού.

Ο παλιός αριστερός, αν είναι ειλικρινής με τον εαυτό του, αναγνωρίζει ότι η μαρξιστική πολιτική, όπου εφαρμόστηκε σαν διακυβέρνηση όχι μόνο απέτυχε στο οικονομικό κομμάτι αλλά υπήρξε άδικη απέναντι σε πολύ άξιους ανθρώπους και έσπειρε τον θάνατο, τον φόβο και την καχυποψία. Οφείλει λοιπόν και μπορεί να ξεπεράσει τα βιώματα και τη μυθολογία που μπορούν να παραμείνουν σαν ψυχική παρακαταθήκη με αναφορά σε άλλη εποχή και άλλες συνθήκες και να προχωρήσει με θάρρος στην αποδοχή της πραγματικότητας του παρόντος με το βλέμμα στο μέλλον. Αν δεν το κάνει, κινδυνεύει ακόμη και να γελοιοποιηθεί όπως ο Τσίπρας και οι άνθρωποί του.       

4 σχόλια:

  1. Εξαιρετικό κείμενο Γιώργο.
    Και η παραδοχή της πραγματικότητας απαιτεί γνώσεις,απαιτεί αυτοκριτική,απαιτεί αυτοσαρκασμό,απαιτεί ταπεινότητα και αυτοσεβασμό. Ποιοι από τους "ηγέτες|αυτού του τόπου άνοιξαν βιβλία όταν έπρεπε;Ποιοι και ποιες έβρισαν τον διαιτητή ή λαχτάρησαν με την ταλάντωση του δοκαριού το απόγευμα στο γήπεδο και καπάκι πήγαν στο σινεμά για να δουν Φελίνι ή Γκοντάρ; Ας είναι καλά η σημαία της εξέγερσης που εσύ την υπηρέτησες και αυτοί την μετέτρεψαν σε ζωοπανήγυρη.Να είσαι καλά.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Μπράβο ρε Γιώργο!!! Σπουδαίο κείμενο.Θα συμπληρώσω πως είναι τόσο σημαντικό για τους εργαζόμενους να αποκτήσουν γνώση, αντίληψη και κρίση. Η πνευματική ανάπτυξη είναι ο σπουδαιότερος παράγοντας για την κατάκτηση της εξουσίας από τους εργαζόμενους. Η επανάσταση των εργαζομένων δεν θα είναι δημιούργημα μιας απαίδευτης φυσικής δύναμης: θα είναι μια νίκη του πνεύματος. Θα είναι το αποτέλεσμα της επιστράτευσης όλων των δυνάμεων των εργατικών μαζών αλλά προπάντων των πνευματικών τους δυνάμεων. Οι εργαζόμενοι δεν θα νικήσουν επειδή έχουν χοντρές και γερές γροθιές: πολλές φορές στο παρελθόν, οι χοντρές γροθιές ξεγελάστηκαν εύκολα από πανούργους και απατεώνες, και στράφηκαν, εξίσου εύκολα, ενάντια στον ίδιο τους τον εαυτό. Οι μάζες δεν θα νικήσουν επειδή αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού: χωρίς οργάνωση και χωρίς γνώση, αυτή η πλειοψηφία είναι ανίσχυρη μπροστά σε μια μειοψηφία που είναι καλά οργανωμένη, ικανή και αποφασισμένη, με συνείδηση των στόχων της. Θα νικήσουν μόνον εφόσον η πλειοψηφία που συγκροτούν θα αναπτύξει την διανοητική της δύναμη και το ηθικό της σε πολύ υψηλότερο βαθμό σε σύγκριση με τον εχθρό. Όλες οι μεγάλες επαναστάσεις της ιστορίας θριάμβευσαν επειδή μέσα στις μάζες γεννιόντουσαν νέες πνευματικές δυνάμεις. Μια ωμή και ηλίθια δύναμη είναι ικανή μόνον να καταστρέφει. Αντίθετα, οι επαναστάσεις αποτελούν δημιουργικές περιόδους της εξέλιξης της ανθρωπότητας, νέες ανεγέρσεις που προκύπτουν ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης νέων μορφών οργάνωσης και σκέψης. Και, πολύ περισσότερο από όλες τις επαναστάσεις του παρελθόντος, ο μετασχηματισμός που θα κάνει τους εργαζόμενους κυρίαρχους της κοινωνίας, η εφαρμογή μιας οργάνωσης της εργασίας σε ολόκληρο τον πλανήτη, θα είναι ένα τεράστιο έργο που θα απαιτήσει τα μέγιστα από τις διανοητικές τους ικανότητες και τις ηθικές τους δυνάμεις

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Μπράβο ρε Γιώργο!!! Σπουδαίο κείμενο.Θα συμπληρώσω πως είναι τόσο σημαντικό για τους εργαζόμενους να αποκτήσουν γνώση, αντίληψη και κρίση. Η πνευματική ανάπτυξη είναι ο σπουδαιότερος παράγοντας για την κατάκτηση της εξουσίας από τους εργαζόμενους. Η επανάσταση των εργαζομένων δεν θα είναι δημιούργημα μιας απαίδευτης φυσικής δύναμης: θα είναι μια νίκη του πνεύματος. Θα είναι το αποτέλεσμα της επιστράτευσης όλων των δυνάμεων των εργατικών μαζών αλλά προπάντων των πνευματικών τους δυνάμεων. Οι εργαζόμενοι δεν θα νικήσουν επειδή έχουν χοντρές και γερές γροθιές: πολλές φορές στο παρελθόν, οι χοντρές γροθιές ξεγελάστηκαν εύκολα από πανούργους και απατεώνες, και στράφηκαν, εξίσου εύκολα, ενάντια στον ίδιο τους τον εαυτό. Οι μάζες δεν θα νικήσουν επειδή αποτελούν την πλειοψηφία του πληθυσμού: χωρίς οργάνωση και χωρίς γνώση, αυτή η πλειοψηφία είναι ανίσχυρη μπροστά σε μια μειοψηφία που είναι καλά οργανωμένη, ικανή και αποφασισμένη, με συνείδηση των στόχων της. Θα νικήσουν μόνον εφόσον η πλειοψηφία που συγκροτούν θα αναπτύξει την διανοητική της δύναμη και το ηθικό της σε πολύ υψηλότερο βαθμό σε σύγκριση με τον εχθρό. Όλες οι μεγάλες επαναστάσεις της ιστορίας θριάμβευσαν επειδή μέσα στις μάζες γεννιόντουσαν νέες πνευματικές δυνάμεις. Μια ωμή και ηλίθια δύναμη είναι ικανή μόνον να καταστρέφει. Αντίθετα, οι επαναστάσεις αποτελούν δημιουργικές περιόδους της εξέλιξης της ανθρωπότητας, νέες ανεγέρσεις που προκύπτουν ως αποτέλεσμα της ανάπτυξης νέων μορφών οργάνωσης και σκέψης. Και, πολύ περισσότερο από όλες τις επαναστάσεις του παρελθόντος, ο μετασχηματισμός που θα κάνει τους εργαζόμενους κυρίαρχους της κοινωνίας, η εφαρμογή μιας οργάνωσης της εργασίας σε ολόκληρο τον πλανήτη, θα είναι ένα τεράστιο έργο που θα απαιτήσει τα μέγιστα από τις διανοητικές τους ικανότητες και τις ηθικές τους δυνάμεις

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Γιώργο μου, εξαιρετική ανάλυση, την προσυπογράφω! Δεν έχω να αλλάξω ούτε κόμμα!!!!
    Συγχαρητήρια!!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή